26.3: Αρχείο Β. Τζανακάρη

Ο γιατρός των Κερδυλλίων Φ. Φυλακτός γράφει για τη μεταφορά των αντρών του χωριού στο Σταυρό για ανακρίσεις στις 12 Οκτωβρίου:

 «... Από την Ευκαρπία με ένα φορτηγό με μετέφεραν στο φρουραρχείο του Σταυρού. Προηγουμένως, όμως, περνώντας από το  Λιοντάρι της Αμφίπολης» είδα όλη την πλαγιά του βουνού σχεδόν γεμάτη από ανθρώπους, τους οποίους οι Γερμανοί φόρτωναν στα άλλα καμιόνια που μας ακολουθούσαν και τους έπαιρναν μαζί τους. Όταν φτάσαμε στο Σταυρό, μας μάντρωσαν στην αυλή του εκεί δημοτικού σχολείου και μας άφησαν να περιμένουμε μέχρι το βράδυ οπότε και μας μετέφεραν σε έναν θάλαμο του σχολείου για να κοιμηθούμε... Την άλλη μέρα μας πήγαν στην εκκλησία του χωριού όπου άρχισαν οι ανακρίσεις... Αργότερα ήρθαν και οι κάτοικοι των Κερδυλλίων που θα πρέπει να πω ότι ήταν τουλάχιστον καμιά ογδονταριά χωρίς όμως να ξέρουν γιατί βρίσκονταν εκεί όπως δεν ήξερα και εγώ o ίδιος. Οι ανακρίσεις κράτησαν τρεις-τέσσερις μέρες. Την προτελευταία μέρα, τα μέτρα πίεσης από μέρους των Γερμανών προς τους κρατούμενους άνδρες των Κερδυλλίων χαλάρωσαν κι έτσι μπορούσαμε να λέμε καμιά κουβέντα...

 Τελικά τόσο εγώ όσο και οι Κερδυλλιώτες πιστέψαμε ότι η υπόθεση είχε λήξει και δεν θα έπρεπε να φοβόμαστε τίποτα. Κι έτσι εκείνο το τελευταίο βράδυ πέσαμε να κοιμηθούμε περισσότερο ξέγνοιαστοι. Δίπλα μου κοιμόταν ένας μπακάλης των Κάτω Κερδυλλίων που ονομαζόταν Σκόρδας που μου λέει σε μια στιγμή: Γιατρέ έτσι και λιτώσουμε, οι δυο μας θα πάμε στη Θεσσαλονίκη και θα γλεντήσουμε και ας πάει και το παλιάμπελο! Τόση φρίξη είχε πάρει ο άνθρωπος... Πριν το ξημέρωμα οι Γερμανοί χωρίς να το περιμένει κανένας εισέβαλαν στην αίθουσα τους σχολείου, μας σήκωσαν με φωνές από τον ύπνο και φόρτωσαν όλους τους Κερδυλλιώτες σε καμιόνια......Αργά προς το σούρουπο τα αυτοκίνητα που είχαν ξεκινήσει με τους Κερδυλλιώτες επέστρεψαν άδεια. Προς το βράδυ ήρθε και με πήρε έξω ένας Γερμανός αξιωματικός. Εκεί είχε έναν διερμηνέα με τον οποίο και συνεννοούνταν στα γαλλικά. Μόλις με είδε μου είπε: -Σήμερα πήγαμε επάνω στα Κερδύλλια, εκτελέσαμε όλους τους κατοίκους και κάψαμε τα χωριά!»..