Τo 1904 κορυφώθηκε ο Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908) που είχε σκοπό την ένωση της Μακεδονίας με το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος. Η Μακεδονία βρισκόταν ακόμη υπό οθωμανική κατοχή. Μαζί με τους Έλληνες ζούσαν πολλοί Βούλγαροι που υπάγονταν εκκλησιαστικά στο

Εξαρχία : Αυτόνομη βουλγαρική εκκλησία, με επικεφαλής τον έξαρχο. Κομιτατζήδες: Βούλγαροι αντάρτες μέλη του κομιτάτου (βουλγάρικη οργάνωση) . ΕΜΕΟ: Μυστική οργάνωση που συστάθηκε από τους Βουλγάρους στα Βαλκάνια στα τέλη του 19ου αιώνα. Είχε σκοπό την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τους Τούρκους. Το σύνθημα «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες» χρησιμοποιήθηκε για την επίτευξη της αυτονομίας της Μακεδονίας και με απώτερη επιδίωξη ένα μεγάλο βουλγαρικό κράτος.

οικουμενικό Πατριαρχείο. Οι Βούλγαροι από πολύ νωρίς, αντιλαμβανόμενοι ότι η απελευθέρωση της Μακεδονίας από τους Τούρκους δε θα αργούσε, επιδίωξαν με κάθε μέσο την αυτονόμησή της με σκοπό να την προσαρτήσουν στο κράτος τους. Ισχυρίζονταν ότι οι πληθυσμοί που μιλούσαν βουλγαρικά υπερτερούσαν στις περιοχές της Μακεδονίας σε σχέση με τους πληθυσμούς που μιλούσαν ελληνικά. Το 1870 κατάφεραν να ιδρύσουν αυτόνομη Βουλγαρική εκκλησία, την Εξαρχία. Oι Έλληνες αντέδρασαν και προσπάθησαν να αναπτύξουν την ελληνική γλώσσα ιδρύοντας όσα περισσότερα σχολεία μπορούσαν.
 Από το 1895 περίπου οι Βούλγαροι άρχισαν να στέλνουν αντάρτες (κομιτατζήδες) και πράκτορες για να εκβουλγαρίσουν τους κατοίκους της Μακεδονίας. Τότε η κυβέρνηση των Αθηνών αφυπνίστηκε και ανέλαβε συντονισμένη δράση. Έτσι, σχηματίστηκαν ελληνικές αντάρτικες ομάδες με αξιωματικούς, οπλαρχηγούς και πατριώτες απ' όλη την Ελλάδα, και δημιουργήθηκαν οργανωμένα δίκτυα πληροφοριών για να τους κατευθύνουν. Οι αντίπαλες ομάδες συγκρούονταν άγρια σε όλη τη Μακεδονία σ' όλη τη διάρκεια του Αγώνα και διαλύθηκαν από τους Τούρκους μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων το 1908. Όσοι αγωνίστηκαν για την ελληνικότητα της Μακεδονίας ονομάστηκαν Μακεδονομάχοι.