Προπαγάνδα: Η παρουσίαση ενός μηνύματος με έναν συγκεκριμένο τρόπο ώστε να εξυπηρετήσει συγκεκριμένους σκοπούς. Βουλγαρική προπαγάνδα: Η προσπάθεια των Βουλγάρων να πείσουν όσους κατοίκους της Μακεδονίας μιλούσαν σλαβικά, ότι ανήκαν στη Βουλγαρική φυλή και ότι η μοναδική ελπίδα να απαλλαγούν από τους Τούρκους ήταν να ενωθούν με τη Βουλγαρία. Προξενείο: Αρχή εγκατεστημένη σε ξένος κράτος για να προστατεύει και να διαχειρίζεται τις υποθέσεις των ομοεθνών. Ελληνικά προξενεία: (εδώ) Τα προξενεία της ελεύθερης Ελλάδας στις περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

15.B.1:  Φωτογραφία του προσωπικού του Ελληνικού προξενείου, στις Σέρρες το 1907  Από αριστερά Ιωάννης Παπάζογλου, Θεόδωρος Ασκητής, Δημοσθένης Φλωριάς, και καθισμένος ο Αντώνιος Σακτούρης. Δίπλα ο Ίωνας Δραγούμης, πρόξενος στις Σέρρες από το 1903 – 1904. Όλοι αυτοί πρόσφεραν πολλά στον Μακεδονικό Αγώνα.

Δραστηριότητα: Χωριστείτε σε ομάδες και βρείτε πληροφορίες στο διαδίκτυο για το πώς ο καθένας από τους εικονιζόμενους συνδέεται με τις Σέρρες.

Τα πρώτα αντάρτικα σώματα εμφανίστηκαν στην περιοχή των Σερρών το 1903. Γρήγορα όμως διαλύθηκαν, γιατί δεν υπήρχε σωστή συγκρότηση και προετοιμασία. Έτσι μέχρι το 1905 δεν υπήρχαν οργανωμένα ελληνικά σώματα ικανά να βοηθήσουν τους Σερραίους να αντιμετωπίσουν την βουλγαρική προπαγάνδα και τους Βούλγαρους κομιτατζήδες. Οι Σερραίοι αγωνίζονταν μόνοι, ενώ στο ελληνικό

προξενείο των Σερρών κυριαρχούσε ο δισταγμός. Μια εκδήλωση της μεγάλης θέλησης των κατοίκων της πόλης για την ένωσή τους με την ελεύθερη Ελλάδα και την απαλλαγή τους από τους Βούλγαρους ήταν και ένα μεγάλο συλλαλητήριο που έκαναν στις 14 Σεπτεμβρίου του 1904 ζητώντας την επικράτηση της Πίστης και της Πατρίδος.

Το 1905, συγκροτήθηκαν περισσότερο οργανωμένα αντάρτικα σώματα σε όλες τις περιοχές του νομού με Σερραίους οπλαρχηγούς, που ξεκίνησαν έναν αδυσώπητο και σκληρό αγώνα εναντίον των Βούλγαρων κομιτατζήδων. Στην πόλη μάλιστα, τα ανταρτικά σώματα κατάφεραν να εξοντώσουν τους περισσότερους πράκτορες της βουλγαρικής προπαγάνδας.
Το ίδιο έτος (1905) ιδρύθηκε ο Μουσικογυμναστικός σύλλογος Σερρών «Ορφέας». Φαινομενικά λειτουργούσε για την ψυχαγωγία των κατοίκων, αλλά στην πραγματικότητα ήταν μια μυστική πολιτική πατριωτική οργάνωση, φυτώριο Σερραίων αγωνιστών. Μυούσε τα μέλη του σε μια από τις αίθουσές του και ανέπτυξε πλούσια εθνική δραστηριότητα προσφέροντας πολλά στον Μακεδονικό Αγώνα.
Το Ελληνικό προξενείο των Σερρών οργάνωσε τον αγώνα της περιοχής, δημιουργώντας κέντρο «Εθνικής Αμύνης» με έμπειρους πατριώτες. Από το 1906, ο νέος πρόξενος Αντώνιος Σακτούρης μαζί με τον στρατιωτικό Δημοσθένη Φλωριά, καθοδηγούσαν και συντόνιζαν με σύνεση τη δράση των ελληνικών σωμάτων. Οι Σέρρες υπήρξαν το μυστικό κέντρο του αγώνα στην Ανατολική Μακεδονία.

Μεγάλη ήταν ακόμη η συνεισφορά του Μητροπολίτη Σερρών Γρηγορίου Ζερβουδάκη από την Κρήτη. Κατά την περίοδο του Μακεδονικού ήταν ο ιθύνων νους του αγώνα αντικαθιστώντας στην ύπαιθρο όσους ιερείς και δασκάλους σκότωναν οι κομιτατζήδες. Με φλογερούς λόγους διατηρούσε

ακμαίο το ηθικό των Σερραίων. Τέλος, εξαιρετικές υπηρεσίες στον Μακεδονικό Αγώνα πρόσφερε η Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου που χρησιμοποιούνταν ως βάση εξόρμησης. Στις μυστικές της κρύπτες μάλιστα φυλάσσονταν τα όπλα του αγώνα.