Τοπική Ιστορία των Σερρών

Ο Εμμανουήλ Παπ(π)άς (1773-1821) γεννήθηκε στη Δοβίστα Σερρών από πατέρα ιερέα. Έξυπνος και ικανός, αν και με ελάχιστες γραμματικές γνώσεις, κατόρθωσε να γίνει πάμπλουτος μεγαλέμπορος και τραπεζίτης με καταστήματα στη Βιέννη και την Κωνσταντινούπολη. Δάνεισε πολλά χρήματα στον Ισμαήλ Μπέη των Σερρών με τον οποίο είχε άριστες σχέσεις και ασκώντας μεγάλη επιρροή επάνω του, βοήθησε πολλούς συμπατριώτες του. Πολλά χρήματα δάνεισε και στον γιο του Ισμαήλ, Γιουσούφ Μπέη, που ήταν σπάταλος και άσωτος. Ο Γιουσούφ όμως όχι μόνο αρνήθηκε να του επιστρέψειτα χρήματα που του χρωστούσε, αλλά τον απείλησε ότι θα τον σκοτώσει. Έτσι ο Εμμανουήλ Παπ(π)άς κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη όπου το 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία.
Στις 23 Μαρτίου 1821, ο Εμμανουήλ φόρτωσε τα όπλα και τα πολεμοφόδια, που είχε αγοράσει, σε ένα καράβι και αναχώρησε για το Άγιο Όρος. Πίστευε ότι οι μοναχοί, πολλοί από τους οποίους ήταν μυημένοι στο Φιλική Εταιρεία, ήταν οι πλέον κατάλληλοι για να ξεσηκωθούν.
Μόλις έφτασε στη μονή Εσφιγμένου, οργάνωσε την επανάσταση. Παρόλο που οι κάτοικοι ξεσηκώθηκαν και πολέμησαν με όση δύναμη μπορούσαν, η έλλειψη ενισχύσεων και πολεμοφοδίων καθώς και ο όγκος των τουρκικών δυνάμεων δεν επέτρεψαν στην επανάσταση να εξαπλωθεί. Ο Εμμανουήλ Παπ(π)άς ξόδεψε όλη την περιουσίατου για να στηρίξει με κάθε τρόπο τον αγώνα, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό. Οι κακουχίες και οι αρρώστιες έριξαν το ηθικό των επαναστατημένων Ελλήνων, ενώ οι μοναχοί φοβούμενοι τα αντίποινα αρνήθηκαν να συμμετάσχουν και να βοηθήσουν την επανάσταση. Ο Δημήτριος Υψηλάντης όρισε τον Εμμανουήλ πληρεξούσιο αρχηγό και διοικητή των στρατιωτικών δυνάμεων του Αγίου Όρους, χωρίς όμως να του προσφέρει...