Αναστάσιος Κ. Χρηστομάνος (1841-1906) Ο πατέρας του ήταν από το Μελένικο, ο ίδιος γεννήθηκε στη Βιέννη. Σπούδασε χημεία στη Βιέννη, το Γκύσσεν, το Βερολίνο, την Καρλσρούη και την Αϊδελβέργη. Ήρθε στην Ελλάδα 21 ετών να διδάξει φυσική στο Εθνικό Διδασκαλείο Αθηνών. Υπήρξε ο κύριος θεμελιωτής της χημείας στην Ελλάδα. Εργάστηκε για 40 χρόνια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου διετέλεσε και πρύτανης. |
|
Αικατερίνη Λασκαρίδου (1842-1916) Αδελφή του Αναστάσιου Χρηστομάνου. Γεννήθηκε κι αυτή στη Βιέννη. Σπούδασε παιδαγωγικά στη Βιέννη και εργάστηκε ως δασκάλα. Διακρίθηκε για την πλούσια εκπαιδευτική και φιλανθρωπική της δράση. Ίδρυσε στην Αθήνα το Ελληνικό Παρθεναγωγείο, το Διδασκαλείο νηπιαγωγών με πρότυπο παιδικό κήπο, τη Γυμναστική σχολή θηλέων και δυο Λαϊκά νηπιαγωγεία στην Αθήνα και τον Πειραιά για τα φτωχά προσφυγόπαιδα. |
|
Mαρούλης Δημήτριος (1842 - 1916) Γεννήθηκε στο χωριό Κατσικά Ιωαννίνων και έκανε σπουδές στη Θεολογία, τη Φιλοσοφία και τα παιδαγωγικά, στη Γερμανία. Το 1890 ήρθε στις Σέρρες να διευθύνει το Ανώτατο Ελληνικό σχολείο, αργότερα Γυμνάσιο και με δική του εισήγηση συστάθηκε και λειτούργησε Διδασκαλείο στις Σέρρες για τη μόρφωση των δασκάλων. Κατασταλαγμένος, καινοτόμος εκπαιδευτικός, με διάθεση να αναμορφώσει την ελληνική παιδεία, ήρθε σε σύγκρουση με το κατεστημένο. |
|
Ιωάννης Κ. Δέλλιος (1853-1919) Φιλόλογος και πολιτικός από τις Σέρρες. Θεωρείται βασικός αναμορφωτής της παιδείας των Σερρών και της Μακεδονίας γενικότερα. Στις Σέρρες αναβάθμισε ή επαύξησε τις σχολές και ίδρυσε Εθνικό Οικοτροφείο για άπορους μαθητές και Παρθεναγωγείο. Πρόσφερε τις υπηρεσίες του επίσης στη Θεσσαλονίκη, τη Λευκωσία και την Αθήνα. Εκλέχθηκε βουλευτής Σερρών το 1915 και τιμήθηκε με το αξίωμα του αντιπροέδρου της Βουλής. |
|
Απόστολος Χριστοδούλου (1856-1917) Γεννήθηκε στο χωριό Άγιος Θεόδωρος της Ίμβρου και σπούδασε στη Χάλκη και τη Θεολογική Ακαδημία του Κίεβου. Το 1901 έγινε για πρώτη φορά Μητροπολίτης. Καταβάλλοντας προσωπικό αγώνα κατάφερε να περιορίσει τις τουρκικές αυθαιρεσίες και να προστατέψει τους χριστιανούς. Το 1912 που παραδόθηκε η πόλη των Σερρών στους Βουλγάρους, κατέβαλε κάθε προσπάθεια να σταματήσει τη σφαγή των ανυπεράσπιστων Τούρκων από τους Βουλγάρους. |
|
Δημήτριος Γ. Δαμάνης (1858-1923) Εκπαιδευτικός απ' τη Νιγρίτα. Δίδαξε σε σχολεία και σχολές της περιφέρειας των Σερρών και της Ελληνικής κοινότητας Οφρυνίου Μ. Ασίας και Δαρδανελίων. Ως διευθυντής της Αστικής σχολής Κάτω Τζουμαγιάς αγωνίστηκε για τη διατήρηση του ελληνικού στοιχείου. Επέδειξε παλικαριά μα και ανθρωπιστική συμπεριφορά. Εναντίον του έγιναν πολλές δολοφονικές επιθέσεις που τον ανάγκαζαν να φεύγει κάθε φορά στα Δαρδανέλια. |
|
Αθανάσιος Αργυρός (1859-1945) Δικηγόρος, πολιτευτής, δημοσιογράφος και δάσκαλος από τη Νιγρίτα. Πρωτεργάτης του Μακεδονικού Αγώνα και ενθουσιώδης εθναπόστολος. Ανέλαβε με άλλους πνευματικούς ανθρώπους της Αθήνας να τραβήξει το ενδιαφέρον της Ελληνικής Κυβέρνησης για τη σκλαβωμένη ακόμα Μακεδονία. Βοήθησε ακόμα και στη διοργάνωση των πρώτων μυστικών ένοπλων ομάδων, για την άμυνά της. |
Αθανάσιος Χ. Φυλακτός (1859-1924) Φιλόλογος από την Ηράκλεια. Συμπλήρωσε τις σπουδές του στο Μόναχο και τη Λειψία. Μορφή ακέραιη και ηθική, με καθαρή πνευματικότητα και βαθιά φιλοσοφημένη σκέψη. Οι σύγχρονοί του τον εκτιμούσαν για τη μόρφωση, την αρετή και τη φιλοπατρία του. Πρωτεργάτης στον Μακεδονικό Αγώνα, συνέβαλε στην πνευματική προετοιμασία της γενιάς του. |
|
Ευθαλία Αδάμ (1860-1954) Σερραία παιδαγωγός. Αριστούχος του Παρθεναγωγείου Σερρών και του Ζαππείου Παρθεναγωγείου Κωνσταντινούπολης. Έφυγε για ανώτερες σπουδές στη Γαλλία και την Ελβετία με έξοδα του ιδρυτή του Παρθεναγωγείου Κ. Ζάππα και στη συνέχεια εργάστηκε στο Παρθεναγωγείο ως υποδιευθύντρια και από το 1888 ως διευθύντρια μέχρι και το 1927. Για την εξαιρετική εθνική, εκπαιδευτική και κοινωνική της δράση έλαβε πολλές τιμητικές διακρίσεις. |
|
Γεώργιος Κ. Ζλάτκος (1863-1933) Οι γονείς του ήταν από το Μελένικο, ο ίδιος γεννήθηκε στις Σέρρες. Το 1893 διορίστηκε πρόξενος του Αυστροουγγρικού Υποπροξενείου Σερρών κι από τη θέση αυτή προσέφερε ανεκτίμητες εθνικές υπηρεσίες. Εμπόδισε εκδιώξεις και σφαγές από Βουλγάρους και Οθωμανούς ενώ το 1912 συνετέλεσε να πάψει η σφαγή των Τούρκων απ’ τους Βουλγάρους. |
|
Δημήτρης Παπαζαχαρίας (1866 - 1925) Γεννήθηκε στο Άγιο Πνεύμα Σερρών και πήρε το πτυχίο του «Ελληνοδιδασκάλου». Εργάστηκε ως δάσκαλος στην περιοχή του Πόντου για 22 χρόνια και στη συνέχεια στην Αλιστράτη και το Ροδολίβος. Το 1917 τον απήγαγαν οι Βούλγαροι και τον κράτησαν για ένα χρόνο αιχμάλωτο στη Βουλγαρία. Εργάστηκε ακόμα στην Αστική Σχολή Σερρών και στο χωριό Δοβίστα. Υπήρξε συγγραφέας τριών σχολικών εγχειριδίων. |
|
Λεωνίδας Παπαπαύλου (1866-1913) Γεννήθηκε στη Σιάτιστα και σπούδασε φιλολογία στην Αθήνα και παιδαγωγικά στη Λειψία. Στις Σέρρες ήρθε ως διευθυντής του Α΄ Γυμνασίου Αρρένων. Φρόντισε να μεταλαμπαδεύσει τα ιδανικά θρησκεία και πατρίδα στη νεολαία. Σκοπός της ζωής του ήταν η απελευθέρωση της Μακεδονίας. Οι Βούλγαροι τον συνέλαβαν και τον σκότωσαν μαζί με τον Μητροπολίτη Σερρών και άλλους εφτά πρόκριτους. |
|
Λάζαρος Κ. Κιούσης (1866-1909) Γραμματέας του Ελληνικού Προξενείου Σερρών και επόπτης-διαχειριστής του διδασκαλικού προσωπικού των δημοτικών σχολείων της υπαίθρου. Φλογερός πατριώτης, μέλος της Φιλικής Μακεδονικής Εταιρίας και της ένοπλης εθνικής οργάνωσης «Ορφεύς». Πρωταγωνιστής του Μακεδονικού Αγώνα και ακούραστος εθνικός εργάτης. Κινδυνεύοντας σε κάθε βήμα, αγωνίστηκε για την απελευθέρωση τής Μακεδονίας απ' τον τουρκικό ζυγό. Δολοφονήθηκε από τους νεότουρκους. |
|
Ευάγγελος Στράτης (1867-1926) Γεννήθηκε στο Ροδολίβος. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας και στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Είναι ο πρώτος που αγωνίστηκε για την πνευματική αναστήλωση του τόπου μας αμέσως μετά την απελευθέρωση. Υπήρξε μια σπάνια προσωπικότητα της σερραϊκής κοινωνίας. Δίδαξε στην Κωνσταντινούπολη, στο Γαλάτσι Ρουμανίας και στη συνέχεια σε σχολές των Σερρών. |
Mητροπολίτης Θεοδώρητος Κ. Βασματζίδης (1867-1907) Μεγάλη μόρφωση, κύρος και σπάνιο ηθικό ανάστημα χαρακτήριζαν τη φωτεινή αυτή φυσιογνωμία. Φοίτησε στο Διδασκαλείο Σερρών και στη Θεολογική Σχολή Χάλκης. Έγινε αγαπητός για την αρετή και το σεμνό του ήθος. Η φλόγα και το μεγάλο χάρισμά του να μεταγγίζει τον ενθουσιασμό, τη φιλοπατρία και την αυταπάρνηση, συντέλεσαν αποφασιστικά στο να διατηρηθεί ακμαία η ελληνικότητα της περιοχής του. |
|
Άννα τριανταφυλλίδου (1867-1960) Εκπαιδευτική λειτουργός από τις Σέρρες με σπουδές στο Αρσάκειο Αθηνών. Μελέτησε τα νεότερα εκπαιδευτικά συστήματα σ’ όλη την Ευρώπη και υπήρξε υποδιευθύντρια του γυμνασιακού Παρθεναγωγείου Σερρών. Ίδρυσε και διηύθυνε το Πρότυπο Παρθεναγωγείο Αθηνών. Υπήρξε δασκάλα στα βασιλικά ανάκτορα και είναι η πρώτη Ελληνίδα στην οποία δόθηκε το παράσημο του Ταξιάρχου Γεωργίου του Α'. |
|
Δούκας Γ. Δούκας ή καπετάν Ζέρβας (1879-1938) Σερραίος οπλαρχηγός του Μακεδονικού Αγώνα. Αρχικά πολέμησε στη Δυτική Μακεδονία και στη συνέχεια στη Φυλλίδα Σερρών όπου δρούσαν βουλγαρικές συμμορίες. Γενικός αρχηγός των ανταρτών στην περιοχή της Ζίχνης και Παγγαίου, ένας απ' τους μεγαλύτερους αρχηγούς που ανέδειξε ο Μακεδονικός Αγώνας. Μυαλωμένος, τολμηρός, γρήγορος, πιστός στους συνεργάτες του. Δεν εκτράπηκε ποτέ σε πράξεις απάνθρωπες, ανήθικες ή άσκοπες. |
|
Στέργιος Ι. Βλάχμπεης ή καπετάν Στέργιος (1880-1948) Γεννήθηκε στην Ηράκλεια Σερρών και ήταν ένας από τους πρώτους αντάρτες του Μακεδονικού Αγώνα. Έξυπνος, τολμηρός και άριστος σκοπευτής, απελευθέρωσε την περιφέρειά του απ’ τις ομάδες των κομιτατζήδων που τρομοκρατούσαν τα χωριά. Έτσι αναπτέρωσε το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων και ξανάφερε στην ορθοδοξία πολλούς από κείνους που με τη βία είχαν γίνει σχισματικοί. |
|
Αναστάσιος Γαλδέμης (1881 -1966) Γεννήθηκε στα Γιάννενα και σπούδασε στη Ζωσιμαία Σχολή και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στις Σέρρες ήρθε μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1913. Υπηρέτησε από διάφορες θέσεις την εκπαίδευση και έζησε όλη τη ταραχώδη μοίρα της πόλης. Υπέφερε πολύ από τους Βουλγάρους. Σύρθηκε όμηρος το 1916-17, ενώ το 1941-42 συνελήφθηκε, βασανίσθηκε και εξορίσθηκε. Αμέσως μετά την απελευθέρωση γύρισε από τους πρώτους στις Σέρρες. |
|
Mητρούσης Γκογκολάκης ή Καπετάν μητρούσης (1882-1907) Γεννήθηκε στο χωριό Χομόνδος (που σήμερα έχει πάρει το όνομά του). Όταν οι Βούλγαροι σκότωσαν τη γυναίκα του και το παιδί του ξεκίνησε έναν αγώνα εκδίκησης. Κατατάχθηκε στο σώμα του καπετάν Γιαγκλή που δρούσε στην περιοχή της Νιγρίτας και προκάλεσε μεγάλη ζημιά τους φονιάδες των δικών του. Αργότερα έγινε αρχηγός μιας πενταμελούς ομάδας που είχε ηρωικό τέλος στην εκκλησία της Ευαγγελίστριας, στη συνοικία Καμενίκια. |
|
Δημήτριος Κ. Χόνδρος (1882-1962) Γεννήθηκε στις Σέρρες όπου πήρε τη βασική του μόρφωση και στη συνέχεια σπούδασε Φυσικές Επιστήμες στην Αθήνα και το εξωτερικό. Εργάστηκε ως τακτικός καθηγητής Φυσικής στο πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόσφερε πολλά στη θεωρητική και στην πειραματική Φυσική. Με την κήρυξη των Βαλκανικών πολέμων κατατάχθηκε στο στρατό και πήρε μέρος στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της Χίου. |
Ουμβέρτος Σ. Άργυρος (1882-1963) Γεννήθηκε στην Καβάλα από γονείς Νιγριτινούς. Ιμπρεσιονιστής ζωγράφος με προσωπικό ύφος και μοντέρνες αποκλίσεις. Σπούδασε καλές τέχνες στην Αθήνα και το Μόναχο όπου τιμήθηκε με επαίνους και μετάλλια. Διετέλεσε διευθυντής της Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών. Έργα του βρίσκονται σε πολλές δημόσιες πινακοθήκες και σε ιδιωτικές συλλογές. Η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών. |
|
Δημήτριος μ. μισυρλής (1884-1952) Πτυχιούχος της φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατέλαβε τη θέση του διευθυντή εκπαίδευσης Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας. Συνέβαλε στην πνευματική ανάπτυξη των πόλεων όπου εργάστηκε με διαλέξεις, διοργανώσεις συνεδρίων και ανεγέρσεις Γυμνασίων. Υπήρξε μέλος των Κεντρικών συμβουλίων του Κράτους και ένας από τους ιδρυτές της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών Θεσ/νίκης. Παράλληλα αγωνίστηκε για την ανεξαρτησία της πατρίδας μας. |
|
Αλέξανδρος Πέννας και Πέτρος Δαϊρετζόπουλος Πρωτοπόροι φωτογράφοι της «Βορειοελλαδίτικης σχολής φωτογραφίας». Ο Αλέξανδρος Πέννας γεννήθηκε το 1887 στην Τζουμαγιά Σερρών όπου και εργάστηκε ως δάσκαλος. Κατά τον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο επιλέχθηκε από αξιωματικούς του γερμανικού επιτελείου, μαζί με τον Πέτρο Δαϊρετζόπουλο να τραβήξουν φωτογραφίες τοπίων στο Ποζάρεβιτς όπου οδηγήθηκαν όμηροι. Εκεί εξάσκησαν το ταλέντο τους στη φωτογραφία αλλά και δέθηκαν με μια μεγάλη φιλία. Μετά την ομηρία τους επέστρεψαν στις Σέρρες όπου άνοιξαν καλλιτεχνικό φωτογραφείο. Συμμετείχαν σε πολλές εκθέσεις φωτογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό ενώ υπήρξαν και πρωτοπόροι κινηματογραφιστές. Ο Αλέξανδρος Πέννας πέθανε το 1937 και ο Πέτρος Δαϊρετζόπουλος το 1957. (Η φωτο από το Αρχείο Βασίλη Τζανακάρη) |
|
Πέτροβιτς Εμμ. Νατάλης (1899-1971) Λαογράφος, γλωσσολόγος, μελετητής της ιστορίας και συγγραφέας. Υπήρξε υψηλόβαθμο στέλεχος της Εμπορικής Τράπεζας και ιδρυτής δυο υποκαταστημάτων στην Αθήνα. Παρά τις υποχρεώσεις του όμως έδειξε ιδιαίτερο ζήλο στην ιστορία και αφιερώθηκε στην περισυλλογή και τη συγγραφή ιστορικολαογραφικών και λογοτεχνικών κειμένων. Ασχολήθηκε όσο λίγοι, με θέματα που σχετίζονται με Σερραϊκά ήθη και έθιμα, γλωσσολογικά και ιστοριολογικά ζητήματα. |
|
Μαρασλής Στέλιος Γεννήθηκε στη Συνασό της Καππαδοκίας και ήρθε στην Ελλάδα με τη Μικρασιατική Καταστροφή. Κατέλαβε σημαντικές θέσεις όπως Τμηματάρχης στην Γενική Διοίκηση Θράκης και Διευθυντής σε Νομαρχίες. Από τους λίγους διαλεκτούς λαογράφους. Ασχολήθηκε για πολλά χρόνια με την ιστορία και τη λαογραφία της ιδιαίτερης πατρίδας του της Καππαδοκίας, άλλα και των Σερρών. |
|
Πέτρος Πέννας (1902-1994) Γεννήθηκε στα Άνω Πορρόια Σερρών και ήρθε μικρός στις Σέρρες. Συμμετείχε στη Μικρασιατική εκστρατεία και πολέμησε το 1940 στην Πίνδο. Σπούδασε νομικά και εργάστηκε για 47 χρόνια ως δικηγόρος. Αρθρογραφούσε σε εφημερίδες και περιοδικά, εξέδιδε το περιοδικό Σερραϊκά Χρονικά, ενώ έκανε διαλέξεις και ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια. Έγραψε μεγάλο αριθμό μελετών αλλά κυρίως έγραψε την ιστορία της πόλης των Σερρών. |
Κωνσταντίνος Καραμανλής (1907-1998) Γεννήθηκε στην Πρώτη Σερρών (που παλαιότερα ονομαζόταν Κιούπκιοϊ). Φοίτησε στη Νομική Αθηνών και εργάστηκε ως δικηγόρος στις Σέρρες. Για πρώτη φορά εξελέγη βουλευτής το 1935 και παρέμεινε στην πολιτική σκηνή για πάνω από 55 χρόνια. Διετέλεσε Πρωθυπουργός της Ελλάδας από το 1956 έως το 1963 και από το 1974 έως το 1980 ενώ Πρόεδρος της Δημοκρατίας από το 1980 έως το 1985 και από το 1990 έως το 1995. Κύρια επιδίωξή του ήταν η παγίωση των δημοκρατικών θεσμών και η ενίσχυση της διεθνούς θέσης της χώρας. Πέθανε μετά από σύντομη ασθένεια. |
|
Γιώργος Β. Καφταντζής (1920-1998) Δικηγόρος από την Ηράκλεια Σερρών, πήρε μέρος στη μάχη της Κρήτης και στην Εθνική Αντίσταση. Υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία της αγωνιζόμενης νεολαίας στην περίοδο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, περίοδο που σφράγισε το έργο του και τον καθιέρωσε ως ένα από τους αξιολογότερους Έλληνες μεταπολεμικούς ποιητές. Το έργο του αποτελείται από ποιητικές συλλογές, διηγήματα, θεατρικά και ιστορικά έργα με κορυφαίο την τρίτομη «Ιστορία της πόλης των Σερρών και της περιφέρειάς της». |
|
Ευάγγελος Ασπιώτης (1921-1999) Γεννήθηκε στα Καρδάμυλα της Χίου. Ως υπάλληλος του ΙΚΑ ήρθε με μετάθεση στις Σέρρες το 1953. Στον χώρο της λογοτεχνίας μπήκε το 1944 και άφησε μεγάλο και σπουδαίο έργο. Διακρίθηκε στην ποίηση, στο δοκίμιο, στην κριτική μελέτη και στην ιστορική έρευνα. Πολλά πονήματά του έχουν φιλοξενηθεί στις σελίδες διαφόρων επαρχιακών εφημερίδων και περιοδικών. |