Τοπική Ιστορία των Σερρών

22.1: Η λίμνη της Κερκίνης (Αρχείο Νίκου και Ζήση Μανδηλιώτη)

Βιοκοινότητα: Οι πληθυσμοί διαφόρων ειδών (φυτών, ζώων και μικροοργανισμών) που ζουν σε ένα περιβάλλον. έλος: Εδαφική έκταση που καλύπτεται από αβαθή και λιμνάζοντα νερά μέσα στα οποία υπάρχουν γεώδεις και φυτικές ύλες (πρβ. βάλτος, τέλμα). Μονκς-Γιούλεν: Αμερικανική εταιρεία (Monks & Sons Yulen & Brothers) που ανέλαβε τα έργα στην πεδιάδα των Σερρών. Τάφρος: Τεχνητό μακρόστενο άνοιγμα στο έδαφος με αρκετό βάθος και πλάτος, μεγάλο χαντάκι. Ελονοσία: Λοιμώδης νόσος, που μεταδίδεται στον άνθρωπο από κουνούπια και χαρακτηρίζεται από πυρετικούς παροξυσμούς.

 Στα βορειοδυτικά του νομού, 45 χλμ. δυτικά της πόλης των Σερρών και δίπλα στο χωριό Λιθότοπος, ανάμεσα στα βουνά Μπέλες και Κρούσια, βρίσκεται η λίμνη Κερκίνη. Είναι ένας από τους σπουδαιότερους υγροτόπους της Ελλάδας, όπου ζει, αναπτύσσεται και αναπαράγεται μια βιοκοινότητα, με ανεκτίμητο αισθητικό, επιστημονικό και οικολογικό ενδιαφέρον.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει τη λίμνη με το όνομα Πρασιάς και περιγράφει με γλαφυρότητα τους λιμναίους οικισμούς, που διατηρούσαν οι Παίονες της περιοχής κατά την εποχή της περσικής διείσδυσης στη Θράκη και τη Μακεδονία. Το σημερινό όνομά της, που σποραδικά άρχισε ν' ακούγεται μόλις τον προηγούμενο αιώνα και καθιερώθηκε το 1929, το οφείλει στο όρος Κερκίνη, με το οποίο ενώνεται.
Η λίμνη είναι τεχνητή κι αποτελεί δημιούργημα των μεγάλων παραγωγικών έργων Σερρών-Δράμας. Μέχρι τότε ήταν μια ελώδης περιοχή, την οποία ο ποταμός Στρυμόνας μετέτρεπε πρόσκαιρα σε λίμνη σε κάθε του πλημμύρα. Η σταθεροποίηση της λίμνης επιτεύχθηκε το 1932-33 με την κατασκευή φράγματος και προστατευτικού αναχώματος απ' την εταιρεία Μονκς-Γιούλεν στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου διευθέτησης του υδάτινου όγκου της πεδιάδας των Σερρών. Τα έργα περιελάμβαναν τη δημιουργία αναχωμάτων, την κατασκευή φράγματος, την αποξήρανση της λίμνης του Αχινού, τη δημιουργία διωρύγων άρδευσης, την κατασκευή δικτύου τάφρων και τη διευθέτηση χειμάρρων.
Η χλωρίδα κι η πανίδα της λίμνης είναι εξαιρετικά πλούσια και ενδιαφέρουσα. Το πλέον χαρακτηριστικό είδος της χλωρίδας είναι το νούφαρο, που απλώνεται σε μια περιοχή περίπου 5.000 στρεμμάτων. Στα είδη της πανίδας συναντούμε παγκοσμίως απειλούμενα ζώα, όπως ο λύκος και το ζαρκάδι και τα πτηνά λαγγούνα και αργυροπελεκάνο, ενώ αποτελεί καταφύγιο μεταναστευτικών πουλιών. Στην περιοχή γύρω απ' τη λίμνη υπάρχουν αγέλες βουβαλιών, απ' τις τελευταίες που έχουν απομείνει στην Ελλάδα.
Η λίμνη δημιουργήθηκε κατ' αρχήν ως αντιπλημμυρικό έργο με σωτήρια δράση κατά της ελονοσίας. Οι ανάγκες ύδρευσης του εύφορου σερραϊκού κάμπου την ανέδειξαν κι ως έναν αποταμιευτήρα νερού. Σήμερα, η Κερκίνη έχει αναπτύξει κι άλλες ωφελιμιστικές δραστηριότητες, αφού αποτελεί πόλο έλξης τουριστών, επιστημόνων, ψαράδων, κ.λ.π.