Τοπική Ιστορία των Σερρών

Mετά τους Περσικούς πολέμους, οι Μακεδόνες της Πέλλας αλλά και οι Αθηναίοι, επιχείρησαν να καταλάβουν και να αποικίσουν την κοιλάδα του Στρυμόνα, όπου κατοικούσαν οι Σιροπαίονες και οι Οδόμαντες. Οι Μακεδόνες επιχείρησαν να αποικίσουν τα ενδότερα, ενώ οι Αθηναίοι τα Θρακομακεδονικά παράλια.
Η Αμφίπολη ιδρύθηκε από Αθηναίους την εποχή του Περικλή, το 437 π.Χ. στις εκβολές του Στρυμόνα, στη θέση πόλης που παλαιότερα ονομαζόταν «Εννέα Οδοί», ή πολύ κοντά σε αυτήν. Τους Αθηναίους ενδιέφερε ο χρυσός, τα πυκνά δάση του Παγγαίου και ο άργυρος. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη η πόλη ονομάστηκε έτσι επειδή ο ποταμός Στρυμόνας έρεε γύρω της περιβάλλοντάς την. Η θέση τής πρόσφερε δύο όψεις. Η μία προς το εσωτερικό, τον Στρυμόνα με τη λίμνη του Αχινού και την αρχαία Τράγιλο και η άλλη προς τη θάλασσα και την Ηιόνα. Στο πιο ψηλό της σημείο βρισκόταν η «Ακρόπολη», η οποία προφυλασσόταν με τείχος.
Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι Σπαρτιάτες κατέλαβαν την Αμφίπολη το 424 π.Χ. με αρχηγό τον Βρασίδα. Για τη σωτηρία της πόλης στάλθηκε από τους Αθηναίους μία αποστολή υπό την ηγεσία του Θουκυδίδη. Η αποστολή καθυστέρησε να φτάσει και απέτυχε. Η καθυστέρηση αυτή υπήρξε αιτία της εξορίας του Θουκυδίδη στην «Σκαπτήν Ύλην» της Θράκης. Στην συνέχεια στάλθηκε ο Κλέων, ο οποίος σκοτώθηκε σε μια σφοδρή σύγκρουση κατά τη μάχη της Αμφίπολης, το 422 π. Χ. Στην ίδια μάχη βρήκε τον θάνατο και ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας. Εξακόσιους νεκρούς θρήνησαν οι Αθηναίοι σ' αυτή τη σύγκρουση και μόνον επτά οι Σπαρτιάτες. Με την Ειρήνη του Νικία, η Σπάρτη δεσμεύτηκε να αποδώσει την Αμφίπολη στους Αθηναίους, κάτι που δεν έγινε. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε μια από τις αιτίες να παραβιαστεί η ειρήνη και να ξαναρχίσει ο Πελοποννησιακός πόλεμος.