Τοπική Ιστορία των Σερρών

Tο καλοκαίρι του 168 π.Χ. ο ύπατος Αιμίλιος

Παύλος νίκησε στην Πύδνα τον Περσέα, τελευταίο βασιλιά της μακεδονικής δυναστείας των Αντιγονιδών. Στη μάχη αυτή έπεσαν ηρωϊκά μαχόμενοι τρεις χιλιάδες περίπου Σιντοί και βισάλτες, τους οποίους ο ιστορικός Τίτος Λίβιος χαρακτήρισε «ανδρειοτάτους». Στην πεδιάδα των Σερρών έγιναν σφοδρές μάχες με αρχηγό τον Ανδρίσκο Φίλιππο, όμως τελικά η Μακεδονία υποτάχθηκε στους Ρωμαίους.
Η Ρώμη επέβαλε τη διαίρεση του βασιλείου σε τέσσερις διοικητικές ενότητες, τις «μερίδες». Η ανατολική Μακεδονία, γνωστή με το όνομα «Μακεδόνων Πρώτη», είχε πρωτεύουσα την Αμφίπολη και περιελάμβανε και την περιοχή των Σερρών. Η Θεσσαλονίκη και η Αμφίπολη κηρύχθηκαν από τους κατακτητές «ελεύθεραι» ενώ στην πόλη των Σερρών (Σίρρα ονομάζεται αυτή την εποχή) δεν δόθηκαν τα ίδια προνόμια. Μάλιστα έξω από τις Σέρρες στρατοπέδευσαν ρωμαϊκές λεγεώνες, πιθανόν επειδή οι Ρωμαίοι φοβήθηκαν εξεγέρσεις. Στα χρόνια της ρωμαιοκρατίας, έργα τέχνης και αμύθητοι θησαυροί μεταφέρθηκαν στη Ρώμη, ενώ χιλιάδες κάτοικοι της Αμφίπολης εξορίστηκαν στην Ιταλία από την οποία δεν επέστρεψαν ποτέ.
Ακολούθησε μια περίοδος μακροχρόνιας ειρήνης. Αυτή την εποχή η Αμφίπολη πρωτοστατούσε στην περιοχή των Σερρών λόγω της στρατηγικής της θέσης. Στην πόλη δημιουργήθηκε σταθμός της Εγνατίας οδού, που συνέδεε το Βυζάντιο με τη Ρώμη. Ψηφιδωτά δάπεδα κτιρίων, ο αρχαιολογικός χώρος του Γυμνασίου, αγγεία και γλυπτά μαρτυρούν σήμερα την ακμή της.
Οι Ρωμαίοι για να διοικήσουν καλύτερα τη Μακεδονία επέτρεψαν τη δημιουργία των «Κοινών», που ήταν ενώσεις μικρών πόλεων με δική τους βουλή, κάτι ανάλογο με τους σημερινούς δήμους. Στην ανατολική Μακεδονία υπήρχε το «Κοινό της Πενταπόλεως» που το αποτελούσαν οι Σερραίοι, οι Αδριανοπολίτες (πιθανόν κάτοικοι Σκοτούσσας), οι Βεργαίοι, οι Σκιμβέρτιοι (άγνωστη μέχρι σήμερα η πόλη τους) και οι Γαζώριοι.
Στις Σέρρες, στο Σιδηρόκαστρο, στο Νέο Σκοπό, και στο Γάζωρο, βρέθηκαν σε ανασκαφές επιτύμβιες- αναθηματικές -τιμητικές στήλες, καθώς και ψηφίσματα που μας δίνουν πληροφορίες για την πολιτική, θρησκευτική, κοινωνική και οικογενειακή ζωή των ανθρώπων της ρωμαϊκής εποχής. Σημαντική ήταν η αποκάλυψη στην Τερπνή ρωμαϊκής βασιλικής, κτιρίου για εμπορικές επαφές. Σε όλα τα ενεπίγραφα μνημεία που διασώθηκαν φαίνεται ότι ομιλούνταν η ελληνική γλώσσα.
Ο χριστιανισμός διαδόθηκε πολύ νωρίς στις Σέρρες και στην περιοχή τους. Ο Απόστολος Παύλος πέρασε από την Αμφίπολη το 51 μ.Χ. πηγαίνοντας από τους Φιλίππους στη Θεσσαλονίκη.