Τοπική Ιστορία των Σερρών

 «Επιστρέφοντας από το Λιβουνοβο, όπου βρίσκονταν το Γενικό Στρατηγείο (των Ελλήνων), επισκέφθηκα την πόλη του θανάτου, το Δεμίρ-Ισσάρ...........
Οι λίγοι κάτοικοι, που συναντούμε στον δρόμο, σηκώνονται βιαστικά και φέροντας το χέρι στο φέσι ή το καπέλο χαιρετούν με σεβασμό, γιατί βλέπουν απαστράπτοντες τους συνοδούς μου Έλληνες αξιωματικούς με τις χρυσές επωμίδες, οι οποίοι είναι υπασπιστές του βασιλιά ή των πριγκίπων. Πόσο όμως είναι χαρακτηριστικό! Οι δρόμοι φαίνονται έρημοι από ανθρώπους. Τα καταστήματα εγκατελειμμένα, τα πεζοδρόμια έρημα, μέσα στα μεγάλα σπίτια δεν υπάρχει ανθρώπινη ύπαρξη, στις μεγάλες αυλές δεν έμεινε ούτε μία όρνιθα. Ποιος κατακλυσμός παρέσυρε τους κατοίκους της κομψής αυτής πολίχνης; Ούτε η πυρκαϊά, ούτε η λάβα, ούτε ο σεισμός, διότι τα σπίτια είναι ανέπαφα Οι Βούλγαροι πέρασαν από εδώ. Το ξίφος, η μάχαιρα, η λόγχη, εργάσθηκαν λυσσωδώς και αυτή τη φορά το Δεμίρ-Ισσάρ γνώρισε την αλήθεια του παλιού τουρκικού του ονόματος, το οποίο σημαίνει σιδερένιο φρούριο. Τούρκοι και Έλληνες, μολονότι άνισοι σε αριθμό, υπέστησαν εξ ίσου δοκιμασίες. Πολλοί δε Έλληνες με ευγνωμοσύνη ομολογούν, ότι οφείλουν τη ζωή τους σε φιλεύσπλαχνους Τούρκους. Σε διάφορα μέρη στο έδαφος, όπου έχουν ενταφιασθεί πτώματα, ευσεβή χέρια έχουν

τοποθετήσει λίθο ή πλίνθο ή δύο τεμάχια ξύλου σε σχήμα σταυρού και παντού αναμμένα κεριά. Δεν υπάρχει πιο συγκινητικό από τα ταπεινά αυτά σημάδια της θλίψεως και του πένθους. Δεν γράφουν ονόματα, αλλά ένα ανθρώπινο παράπονο, το οποίο ξεφεύγει ήσυχα ενώ συγκλονίζει τις καρδιές και γεμίζει τον ουρανό».

Σκαρλάτος, Ν., (2005), Σιδηρόκαστρο, αιωνία πόλη του κάστρου, Σιδηρόκαστρο.

Οι Βούλγαροι πριν εγκαταλείψουν το Σιδηρόκαστρο λεηλάτησαν περιουσίες και δολοφόνησαν 69 κατοίκους του Σιδηροκάστρου. Ανάμεσα στα θύματα ήταν και ο Μητροπολίτης Μελενίκου Κωσταντίνος.

Συζήτηση

Και στις Σέρρες και στο Σιδηρόκαστρο, Οθωμανοί κάτοικοι, στάθηκαν στο πλευρό των Ελλήνων που δοκιμάστηκαν. Πώς το εξηγείτε αυτό με δεδομένο ότι λίγους μήνες νωρίτερα, στον Α' Βαλκανικό πόλεμο, ανήκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα;