Τοπική Ιστορία των Σερρών

13.6: 1897, Ενδεικτικό Ελληνικού Αστικού Σχολείου Μελένικου.

«Η εκπαιδευτική πολιτική της κοινότητας (Μελένικου) εντοπίζεται βασικά στην καθιέρωση της δημόσιας εκπαίδευσης, στη φροντίδα, όπως αναφέρεται στο Σύστημα, «να διατηρώνται δύο παντοτεινά σχολεία, εν δηλ. κοινόν και εν Ελληνικόν» (άρθρ. 20).
Το κοινό σχολείο «χρεωστείνα κάμει τους νέους να γνωρίσουν» ανάγνωση και γραφή, την ορθόδοξη πίστη και τα «χρηστά ήθη».
Στο ελληνικό σχολείο προβλέπονται δύο βαθμίδες: η
μία, η ανώτερη, αποβλέπει «εις το να φωτίση τους μαθητάς» με συνθετότερες γνώσεις ενώ η κατώτερη να τους «γυμνάζει» στις βασικές αρχές και μαθήματα (άρθρο 20).
Η εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες παρέχεται σε όλους δωρεάν. Οι δαπάνες καλύπτονται από την «Κάσσαν του Κοινού» (άρθρο 20). Οι δάσκαλοι, ορίζεται ρητά, οφείλουν «να παραδίδουν τα μαθήματα αναργύρως εις τε τους εντοπίους και ξένους» (άρθρο 20).
Η αρμοδιότητα της κοινοτικής (και της κοινωνικής) εξουσίας στα εκπαιδευτικά ζητήματα είναι εποπτική και εκτείνεται τόσον στην ποιότητα της διδασκαλίας, όσο και κυρίως στον ηθικό και γενικότερα στον ιδεολογικό της προσανατολισμό (άρθρο 21).
Το άρθρο 22 προβλέπει τη στήριξη των φτωχών μαθητών: «οπόσοι νέοι των μαθητών αποδειχθούν επιμελείς και με ζήλον εις τα μαθήματα και μάλιστα με επιδέξιον πνεύμα, και από ένδειαν δεν ημπορούν να εξακολουθήσουν τα μαθήματά των, οι τοιούτοι εξ αποφάσεως να βοηθών ται... από το Κοινόν...».
Ακόμη το άρθρο 21 αναφέρει «εάν τις των μαθητών, (είναι) αμελής ή κακών υπάρχει ηθών αν δηλ. ο τοιούτος ύστερον από πρώτην και δευτέραν, ή ας είναι και τρίτην νουθεσίαν δεν θελήση να διορθωθή, αλλ' επιμένει εις τα ίδια πταίσματα και κακίαν του, ο τοιούτος λέγομεν, ήτοι αυτόχθων ή ξένος ή πλουσίου πατρός και προκρίτου πολίτου ή πτωχού υιός, οποίας τάξεως τε και καταστάσεως ήθελεν ήναι, να αποβάλλεται με ύβριν και ατιμίαν από το
σχολείον».

Κοντογιώργης, Γ., (1983), Κοινωνική δυναμική και πολιτική αυτοδιοίκηση, σ. 392-293.
(στο: Θέματα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας από τις πηγές (1983), Β'Λυκείου, Β' τεύχος, ΟΕΔΒ, Αθήνα).

»